Θέση της Προέδρου του ΟΚΑΝΑ σχετικά με την πιλοτική εφαρμογή της ελεγχόμενης χρήσης στα Κέντρα Προένταξης

Ο ΟΚΑΝΑ για την πιλοτική εφαρμογή της ελεγχόμενης χρήσης στα Κέντρα Προένταξης

Τα τελευταία τουλάχιστον δύο χρόνια ο ΟΚΑΝΑ τοποθετείται δημόσια σχετικά με τα θέματα κοινωνικής όχλησης στο κέντρο της Αθήνας από τοξικοεξαρτημένους, θέματα που αβίαστα και αυθαίρετα συνδέθηκαν σε προεκλογικές περιόδους στο παρελθόν με τις Μονάδες του. Τότε ο ΟΚΑΝΑ προσπαθούσε να πείσει ότι η όχληση από ενεργούς χρήστες δεν συνδέεται με τις Μονάδες Υποκατάστασης. Δυστυχώς δεν έπεισε με αποτέλεσμα να ανασταλεί η λειτουργία 5 συνολικά Μονάδων στο κέντρο της Αθήνας και του Πειραιά. Τώρα που αποδεικνύεται πλέον ότι η εικόνα τοξικοεξαρτημένων που κάνουν δημόσια χρήση ουσιών δεν ήταν αποτέλεσμα χωροταξικής σύνδεσης με θεραπευτικά προγράμματα, ίσως είναι σκόπιμο να ακουστεί ξανά η άποψη του ΟΚΑΝΑ αλλά και η φιλοσοφία του σχετικά με τη συνολική αντιμετώπιση του προβλήματος.

«Η πρόληψη είναι καλύτερη από τη θεραπεία, η θεραπεία είναι καλύτερη από τη μείωση της βλάβης και η μείωση της βλάβης είναι καλύτερη από το να μην κάνεις τίποτε». Αυτή είναι η φιλοσοφία του ΟΚΑΝΑ, η οποία εξειδικεύεται κάθε φορά μέσα από την επαγρύπνηση σχετικά με τη μετεξέλιξη των παραμέτρων του προβλήματος και τη συνεχή παρακολούθηση των διεθνών επιστημονικών, σύγχρονων και επικαιροποιημένων δεδομένων. Σε αυτό το πλαίσιο ο ΟΚΑΝΑ, όπως έχει επανειλημμένα τονίσει, υιοθετεί και εργάζεται για το σχεδιασμό και την υλοποίηση μακροχρόνιων, ολιστικών και ενιαίων πολιτικών –σύμφωνα και με τις απόψεις του ΚΕΘΕΑ και του 18 ΑΝΩ- που θα συμβάλλουν στη δημιουργία κοινωνικών δομών χωρίς χρήση και χωρίς εξαρτήσεις. Θεωρεί ότι η αντιμετώπιση ανάλογων προβλημάτων πρέπει να είναι ολιστική, ώστε είτε να προλαμβάνεται το πρόβλημα είτε να αντιμετωπίζεται ουσιαστικά και συνολικά με τις κατάλληλες διαγνωστικές εξετάσεις, παραπομπές και θεραπευτικές αγωγές. Εν μέσω επιδημίας, όμως (όπως είναι η αύξηση κατά 1500% του ιού HIV μεταξύ των ενεργών χρηστών), είναι επιτακτική η ανάγκη να γίνουν άμεσες παρεμβάσεις για τον περιορισμό της εξάπλωσης της μόλυνσης. Σε αυτήν την περίπτωση ο ΟΚΑΝΑ θεωρεί ότι λύση χωρίς την απροκατάληπτη και ρεαλιστική αντίληψη της πραγματικότητας δεν είναι λύση, είναι το προκάλυμμα για να μη γίνει από τους αρμόδιους η ανάληψη της ευθύνης. Ο ΟΚΑΝΑ αναζητά την υλοποίηση λύσεων που έχουν προηγουμένως υλοποιηθεί και ελεγχθεί σε άλλες χώρες, που αντιμετώπισαν τα ίδια προβλήματα νωρίτερα. Έτσι έκανε με την πιλοτική εφαρμογή του προγράμματος υποκατάστασης το 1996, έτσι έκανε και με τη διανομή συριγγών όταν παρατηρήθηκε η αλματώδης αύξηση του ιού HIV μεταξύ των ενεργών χρηστών κατά 1500%. Είναι ευτύχημα για τη χώρα μας που σε αυτήν την περίπτωση έπεται άλλων χωρών. Είναι δυσάρεστο, όμως, το ότι ο ΟΚΑΝΑ «εισάγει» τις καινοτομίες και τις εφαρμόζει έχοντας παράλληλα να αντιμετωπίσει και την κριτική που του ασκείται -και μάλιστα- στο όνομα της «επιστήμης», της «κοινωνίας», της «ηθικής» και της «νομιμότητας».

Οι χώροι προένταξης, όπου πιλοτικά θα μπορεί να εφαρμόζεται η ελεγχόμενη χρήση, είναι αυτό που προτείνεται από τη διεθνή επιστημονική κοινότητα (EMCDDA, ECDC) για χώρες με μεγάλη λίστα αναμονής για ένταξη σε θεραπεία και με υψηλή συχνότητα μολυσματικών νόσων και κυρίως HIV σε πληθυσμούς ενεργών χρηστών. Η κοινωνία είναι τόσο έτοιμη για κάτι τέτοιο όσο οξυμμένη είναι και η αντίδρασή της στη θέαση της χρήσης σε δημόσιους χώρους (εισόδους πολυκατοικιών, πεζοδρόμια, παγκάκια, πλατείες) προσβάσιμους σε όλους και επιβαρυμένους με τα απόβλητα της χρήσης. Η ηθική του ΟΚΑΝΑ υπαγορεύει ότι όταν τίθενται σε κίνδυνο οι ζωές χρηστών από τη χρήση, οφείλεις σαν φορέας που έχει την τεχνογνωσία, να περιορίσεις αυτές τις πιθανότητες στο ελάχιστο και όχι να μη βλέπεις τι γίνεται έξω από τους χώρους αρμοδιότητάς σου. Εξάλλου, οι προδιαγραφές λειτουργίας απαιτούν τη στελέχωση των χώρων από γιατρούς. Τέλος, σε ό,τι αφορά τη νομιμότητα, αυτή οφείλει με την απαιτούμενη τεκμηρίωση να προσαρμόζεται στα ισχύοντα δεδομένα. Κάποτε τα θεραπευτικά προγράμματα ήταν εκτός θεσμικού, νομιμοποιητικού πλαισίου, στη συνέχεια τα δεδομένα και οι αριθμοί υπαγόρευσαν τους νόμους για να λειτουργούμε όλοι ως αναγκαίοι. Οφείλουμε να έχουμε άριστα αντανακλαστικά γιατί ως αρμόδιοι φέρουμε για τον τομέα αρμοδιότητάς μας την ευθύνη για την προφύλαξη της ατομικής και της δημόσιας υγείας από τους κινδύνους που ως ειδικοί οφείλουμε να προβλέπουμε.

Με όλα τα παραπάνω ως δεδομένα ο ΟΚΑΝΑ δηλώνει ότι μπορεί να αναλάβει –έστω και μόνος του για άλλη μια φορά- την ευθύνη για την πιλοτική εφαρμογή χώρων προένταξης, όπου, εκτός των άλλων, θα υπάρχει και μέριμνα για ασφαλή χρήση από ενεργούς χρήστες ναρκωτικών ουσιών.

Μένη Μαλλιώρη, Αναπλ. Καθηγήτρια Ψυχιατρικής Π.Α., Πρόεδρος Δ.Σ. ΟΚΑΝΑ